Uzależnienie Behawioralne

Hazard to zaangażowanie w grę, której rezultat nie zależy od umiejętności, ale częściowo bądź całkowicie od przypadku. Stawką są pieniądze lub dobra materialne.

Do gier hazardowych należą:

Loterie
Gry liczbowe (np. lotto)
Ruletka
Automaty
Blackjack
Zakłady bukmacherskie
Wyścigi konne
Hazard on-line
Spekulacje giełdowe

Sygnały ostrzegawcze świadczące o problemie z hazardem:

zaniedbywanie obowiązków szkolnych, zawodowych, społecznych
rezygnacja z dotychczasowej aktywności, rezygnacja z hobby
częste nieobecności w domu, nieodbieranie telefonu
unikanie kontaktów z bliskimi, brak zaangażowania w życie rodzinne
reagowanie agresją na pytania o przyczynę zmiany zachowania
huśtawka emocjonalna
brak pieniędzy
zaciąganie pożyczek, kredytów oraz unikanie ich spłaty
kłamstwa na temat problemów finansowych
zaniedbywanie zdrowia
nadużywanie substancji psychoaktywnych

Uzależnienie od hazardu jest procesem. Początkowo dostarcza więcej przyjemności niż strat. Zmiany, które zachodzą w różnym czasie, opisują poniższe fazy:

faza zwycięstw – granie jest okazjonalne. Pojawiają się fantazje na temat wielkich wygranych. Niewielkie kwoty przeznaczane na hazard traktowane są jak środki na rozrywkę. Kiedy zdarzy się wygrana osoby zaczynają wykazywać niezwykły optymizm. Wierzą, że zawsze będą wygrywać. Częściej ryzykują większe kwoty. Przekonują bliskich, że nie tracą pieniędzy, a raczej znaleźli dodatkowe źródło dochodu
faza strat – pojawiają się coraz większe straty. W razie powodzenia spłacają długi. Grają za coraz wyższe stawki. Zdobywają pieniądze z różnych źródeł, czasem nielegalnych. Gra odbywa się kosztem czasu wolnego, hazardzista ukrywa swoje uzależnienie przed bliskimi. Nieustanie koncentruje się na rozmyślaniu o graniu.
faza desperacji – zaczyna doświadczać negatywnych konsekwencji grania (problemy rodzinne, finansowe, zawodowe). Presja wierzycieli staje się coraz większa. Powoduje to wyczerpanie psychiczne, pojawia się depresja, nasila się lęk
faza utraty nadziei – pojawia się utrata wiary w możliwość wyjścia z tej sytuacji. Mogą pojawić się myśli samobójcze oraz sięganie po środki psychoaktywne

Sfera seksualna

Rozpoznanie i leczenie seksoholizmu jest trudne. Wynika to z faktu istnienia swoistej „zmowy milczenia”, zachowywania się w taki sposób, jakby seks nie istniał, co utrudnia stworzenie płaszczyzny do rozmowy. Z drugiej strony media są pełne odważnych obrazów, artykułów, portali internetowych związanych z bezpruderyjnie pokazywanym seksem.

Seks jest nieodłączną częścią i życia i źródłem przyjemności, ważnym elementem budowania relacji z bliską osobą. Przynosi rozluźnienie i ukojenie. Dzieje się tak za pomocą wydzielanych podczas stosunku endorfin, czyli „hormonów szczęścia”.W pewnym sensie, to właśnie od nich można się uzależnić.

Jak ocenić zatem co jest normą?

O seksoholizmie mówimy wówczas, gdy uprawianie seksu staje się sposobem na ucieczkę od problemów, z którymi nie jesteśmy w stanie się skonfrontować i uporać. Kompulsywnie uprawiany seks jest tylko „narzędziem” do rozładowywania emocji. Pełni podobną rolę jak narkotyki czy alkohol w przypadku osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych.

Seksoholizm to stan psychiczny charakteryzujący się:

stałym, wewnętrznym przymusem (silną potrzebą) realizowania w warunkach realnych bądź wirtualnych, z przedmiotami lub osobami, czynności/zachowań o charakterze erotycznym lub seksualnym (uwodzenie i kontakty fizyczne ale także oglądanie pornografii, cyberseks, fantazjowanie na tematy erotyczne)
uporczywym przymusem myślenia o czynnościach seksualnych i silne poczucie dyskomfortu, gdy zrealizowanie wspomnianych czynności jest niemożliwe bądź utrudnione.
wykonywaniem czynności seksualnych pomimo szkodliwych następstw
przedkładaniem czynności seksualnych nad inne zajęcia i zachowania
nieudanymi próbami kontrolowania lub zaprzestania tych czynności

Poczucie przymusu związane jest z brakiem odczuwania autentycznego pożądania i ochoty na uprawianie seksu. Zamiast tego pojawia się silny, fizyczny przymus znalezienia zaspokojenia, nawet, gdy sprawia ono ból. Znika radość odczuwana z doznań, które do tej pory sprawiały przyjemność, były wielokrotnie powtarzane. Pojawia się potrzeba nowych, coraz silniejszych doświadczeń, tak jak u osób zażywających substancje psychoaktywne, którym nie wystarcza dotychczas zażywana dawka alkoholu czy narkotyku.

Człowiek funkcjonujący zdrowo potrafi „odłożyć przyjemność na później”, zająć się pracą czy wykonywaniem innych obowiązków, gdy sytuacja tego wymaga. Dla seksoholika to bardzo trudne, często spędza np. wiele godzin przy komputerze, uprawiając cyberseks, oglądając strony pornograficzne. Uprawia seks z przypadkowymi partnerami, w niebezpiecznych miejscach i nieodpowiednich sytuacjach. Prędzej czy później zaniedbuje szkołę czy pracę, nie dotrzymuje umów, terminów. wiązki stają się mniej ważne, ale i przyjemności, które wcześniej przynosiły zadowolenie, radość, satysfakcję. Pomimo widocznych szkód trudno jest osobie uzależnionej zaprzestać podejmowania nałogowych aktywności seksualnych.

Pracoholizm

Pracoholizm jest jednym z najtrudniej rozpoznawalnych uzależnień. Objawia się obsesyjną i wewnętrzną potrzebą ciągłego wykonywania pracy kosztem innych obszarów życia. Podstawą pracoholizmu jest zaburzenie równowagi pomiędzy pracą a innymi sferami życia oraz utrata kontroli nad własnym zachowaniem na skutek wewnętrznego przymusu jej wykonywania.

Pracoholicy odczuwają większe natężenie perfekcjonizmu, silniejszy stres związany z życiem zawodowym, rzadziej delegują zadania i częściej cierpią na dolegliwości zdrowotne.

Według koncepcji Robinsona pracoholików można podzielić na pięć kategorii:

niestrudzeni – pracują kompulsywnie, stale, w weekendy, święta, nocą i za dnia. Zawsze dotrzymują terminów albo kończą zadania przed czasem. Praca odgrywa istotniejszą rolę w ich życiu niż relacje społeczne. Zależy im na zdobyciu uznania za swoje osiągnięcia zawodowe.
„bulimiczni” – traktują pracę tak, jak bulimicy jedzenie. Funkcjonują pomiędzy „napadowym” wykonywaniem pracy a kompletną bezczynnością, po której znów następuje faza bardzo silnego zaangażowania.
z deficytem koncentracji uwagi – w pracy szukają adrenaliny. Trudno im utrzymać koncentrację na wykonaniu zadania od początku do końca. Często zabierają się wtedy za następne działania. Ważne jest dla nich przeżywanie silnych emocji.
delektujący się pracą – przeciwieństwo pracoholików z deficytem uwagi. Działają w sposób przemyślany, metodyczny, starannie zaplanowany. Istotne dla nich jest perfekcyjne wykonanie zadania, dlatego często przekładają terminy, by się upewnić, że praca wykonana jest wystarczająco dobrze.
troskliwi – mocno angażują się w pracę związaną z działaniami dla innych ludzi. W ten sposób kompulsywnie realizują potrzebę brania na siebie odpowiedzialności za los innych. Pomaganie służy wzmocnieniu poczucia własnej wartości i ważności.

Fazy uzależnienia od pracy:

wstępna – charakteryzuje się ciągłym myśleniem o pracy, brakiem czasu i pogorszeniem relacji z innymi ludźmi
krytyczna – w tej fazie pojawiają zdrowotne objawy tj. się zaburzenia snu, problemy z pamięcią, nadciśnienie, zaburzenia nastroju, choroba wrzodowa. Pracoholik nie zwalnia tempa pracy czerpiąc satysfakcję z podziwu i współczucia otoczenia. W tej fazie pracoholik odrzuca relacje interpersonalne i życie społeczne. Praca w grupie zaczyna być dla niego problemem
chroniczna – ciało i psychika stają się skrajnie wyniszczone. Pojawia się depresja, stany lękowe, ciężkie choroby somatyczne. Gwałtownie spada wydajność pracoholika, co nasila jego depresję i lęk. W skrajnych przypadkach pracoholizm może zakończyć się śmiercią

Zakupoholizm

Uzależnienie od zakupów, czyli zakupoholizm to chęć i potrzeba dokonywania zakupów, podczas której dochodzi do realizowania niezaplanowanych i w rezultacie niepotrzebnych zakupów produktów, dóbr czy usług. Najczęściej zakupom towarzyszą stany zadowolenia, euforii, poczucia spełnienia. Po pewnym czasie kupujący odczuwa jednak smutek, wyrzuty sumienia, złość, rozczarowanie i rozgoryczenie.

Nie każdy kupujący staje się uzależnionym od zakupów. Zazwyczaj konsumenci tworzą listę zakupów. Ze swymi partnerami, bliskimi omawiają potrzeby zakupowe. Na zakupy przeznaczają określony budżet starając się nie podejmować pochopnych decyzji zakupowych.
Z uzależnieniem mamy do czynienia, kiedy nieplanowane zakupy stają się nieuniknioną koniecznością, jedynym sposobem radzenia sobie z problemami i jednocześnie nie można przestać tego robić.

Cykl postępowania zakupoholika jest dość charakterystyczny. Gdy zauważa u siebie obniżenie nastroju, sposobem na jego poprawienie jest pójście na zakupy. Czasem potrzeba zakupów jest tak silna, że nie można jej odroczyć. Zakupoholik po realizacji zakupów i zapłaceniu odczuwa nagłą zmianę samopoczucia na lepsze. Po powrocie do domu, przymierzeniu i obejrzeniu się przed lustrem pojawia się jednak smutek, wyrzuty sumienia. Po zastanowieniu przychodzi stan załamania z powodu kolejnego bezużytecznego zakupu. To błędne koło powtarza się wielokrotnie.

Uzależnienie od nowych mediów

Uzależnienia od nowych mediów wydają się „nowe”, ale podlegają takim samym mechanizmom jak inne nałogi. Nie pojawiają się one z dnia na dzień. Rozwijają się stopniowo, w dłuższym czasie, dlatego tak trudno zauważyć, kiedy granica zostaje przekroczona. Często „ten moment” umyka zarówno uwadze samego użytkownika medium, jak i jego najbliższym.

Cykl rozwoju uzależnienie przedstawia się następująco:

W pierwszym etapie poznaje się nowe medium i sposób korzystania z niego. Osoba używająca urządzenia mobilnego/medium uczy się nowych zachowań by osiągnąć określony cel, np. zmniejszyć odczuwanie stresu. W efekcie pojawia się zaciekawienie, podekscytowanie i chęć kontynuowania czynności.
Później następuje swoista „specjalizacja w nałogu”. Sposoby korzystania z medium są doskonalone i wykorzystywane w różnych sytuacjach. Nałogowe zachowania stają się elementem codziennego funkcjonowania danej osoby, stopniowo same w sobie stają się najważniejszym celem.
Ten proces postępuje i nałogowe zachowania zaczynają dominować w życiu użytkownika medium. Nałóg jest staje się najważniejszą wartością, inne istotne wcześniej wartości i cele schodzą na dalszy plan. Satysfakcjonujące wcześniej aktywności, takie jak hobby, sport, życie towarzyskie zajmują coraz mniej miejsca na rzecz nałogowego korzystania z urządzeń mobilnych/mediów. Na tym etapie da się już zauważyć pogorszenie samopoczucia, spadek formy fizycznej i psychicznej. Zwiększa się też tolerancja na zachowania o charakterze nałogowym.
Po etapie dominacji kompulsywnego zachowania pojawia się typowe „używanie problemowe”. Nierozwiązane wcześniej problemy narastają, a wskutek nałogowego wykonywania czynności pojawiają się kolejne. Lęki się nasilają, a uciekanie od problemów i zagłuszanie ich poprzez nałogowe zachowania powoduje wpadanie w pułapkę cyklu nałogowego. Na tym etapie przy próbie „odstawienia” medium, podobnie jak w przypadku prób zaprzestania używania alkoholu i innych substancji psychoaktywnych, występują już objawy abstynencyjne (niepokój, obsesyjne myślenie o medium/sieci, rozdrażnienie, kłopoty z koncentracją, agresja w stosunku do osób, które próbują ograniczyć nałogowo wykonywaną czynność).
Używanie problemowe nieuchronnie prowadzi do kryzysu i próby zerwania z nałogiem. Skutków uzależnienia nie da się już ukryć, pojawia się nacisk ze strony najbliższych, otoczenia i chęć przerwania wyniszczającego cyklu nałogowego. Osoba nadmiernie korzystająca z sieci/urządzeń mobilnych odczuwa wyczerpanie, bezradność, samotność i lęk, ale i satysfakcję z powodu udanych prób powstrzymania się od destrukcyjnych działań.

JEŚLI CZYTAJĄC POWYŻSZE INFORAMCJE POCZUŁEŚ/AS, ŻE COŚ CIĘ ZANIEPOKOIŁO W ZACHOWANIU TWOIM BĄDŹ KOGOŚ Z TWOICH BLISKICH, ZAPRASZAMY DO KONTAKTU.