Parę słów o uzależnieniu

Uzależnienie alkoholowe jest jedną z głównych chorób cywilizacyjnych, dotyczy milionów osób uzależnionych i ich bliskich.

Do rozpoznania uzależnienia wskazana jest identyfikacja trzech lub więcej z następujących cech lub objawów, występujących łącznie przez co najmniej miesiąc, lub, jeśli występowały krócej, to pojawiały się w sposób powtarzający w okresie 12 miesięcy. Objawami tymi są:

• silne pragnienie przyjmowania substancji albo poczucie przymusu jej przyjmowania
• trudności kontrolowania zachowania związanego z przyjmowaniem substancji, jego rozpoczęcia, zakończenia, ilości
• fizjologiczne objawy stanu odstawienia występujące po przerwaniu lub zmniejszeniu ilości przyjmowanej substancji, w postaci charakterystycznego dla danej substancji zespołu abstynencyjnego, albo używanie tej samej substancji lub podobnie działającej substancji w celu zmniejszenia nasilenia bądź uniknięcia objawów abstynencyjnych
• stwierdzenie tolerancji, mianowicie w celu wywołania skutków powodowanych poprzednio przez dawki mniejsze, potrzebne są dawki większe
• z powodu przyjmowania substancji psychoaktywnych – narastające zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub zainteresowań, zwiększona ilość czasu poświęconego na zdobywanie lub przyjmowanie substancji abo na odwracanie następstw jego działania
• przyjmowanie substancji, mimo wyraźnych dowodów jawnie szkodliwych następstw

Stwierdzeniu występowania uzależnienia służy postępowanie diagnostyczne, które jest realizowane przez specjalistę terapii uzależnień i obejmuje do 3 pierwszych spotkań.

Leczenie osoby uzależnionej, w pierwszej fazie, koncentruje się na pracy mającej na celu redukcją zachowań nałogowych wynikających z mechanizmów uzależnienia.

Mechanizmy uzależnienia są utrwalonymi, sztywnymi formami zachowań, stanowiącymi kompleksowy system nałogowego funkcjonowania osoby uzależnionej.

Istotą mechanizmu Nałogowego Regulowania Emocji jest pewien rodzaj zaburzeń emocjonalnych, w których negatywne stany emocjonalne są redukowane za pomącą użycia substancji psychoaktywnej. Dynamika picia osób uzależnionych służy jak najszybszemu osiągnięciu ulgi. Ze względu na swój potencjał „uśmierzający” alkohol pozwala rozładować poczucie stresu, złości krzywdy czy winy oraz lęk i inne negatywne emocje. Osoby uzależnione charakteryzują się szybkim narastaniem napięcia, mają niższą tolerancję na monotonię – są to cechy nasilające sięganie po alkohol. Dodatkowo dochodzi pamięć przyjemnych przeżyć doświadczanych po spożyciu.

Długotrwałe picie doprowadza również do zmian w sferze poznawczej. W normalnych warunkach jednostka subiektywnie postrzega świat (m.in. dzięki działaniu mechanizmów obronnych). Ten obraz świata nie odbiega jednak na tyle od rzeczywistości by zniekształcać codzienne funkcjonowanie. U osób uzależnionych rozwija się rozdźwięk polegający na docieraniu do uzależnionego informacji o szkodach wynikających z picia oraz przywoływaniu z pamięci pozytywnych doświadczeń wynikających z picia. Redukcja owego rozdwojenia następuje poprzez zaprzeczanie i minimalizowanie informacji o szkodach i rozwoju mechanizmu myślenia magiczno-życzeniowego. Mechanizm ten nazwany został mianem mechanizmu Iluzji i Zaprzeczeń. Włącza się on okresowo (w chwilach konfrontacji z problemem) i działa poza świadomością. Obejmuje on szereg zniekształceń poznawczych i obejmuje:

• selektywną percepcje faktów związanych z piciem
• fałszywe i irracjonalne przekonania
• ograniczoną zdolność do rozpoznawania własnych stanów emocjonalnych
• złudne wyobrażenia na temat władnego życia

Zmiany w postrzeganiu siebie i świata łączą się ze zmianami w strukturze Ja traktowanej jako centralny element osobowości. Opisywany mechanizm Rozpraszania i Rozdwajania Ja polega na osłabieniu i rozregulowaniu granic Ja, rozmyciu poczucia tożsamości, poczucia własnej wartości i kompetencji. Osoba uzależniona funkcjonuje pomiędzy dwoma skrajnościami. Są nimi złudna moc wynikająca z alkoholowej wszechmocy i bezsilność oraz zagubienie doświadczane podczas abstynencji. Owe biegunowe zmiany powodują poczucie zagubienia, kłopoty z odpowiedzią na pytanie kim się naprawdę jest.

Mechanizmy uzależnienia prowadzą do powstania specyficznych dla uzależnionych trudności w jednostkowym i społecznym funkcjonowaniu obejmujących:

• nastawienia autodestrukcyjne (niskie poczucie własnej wartości, myśli samobójcze, negatywny obraz własnej osoby i własnego życia)
• destrukcyjne schematy relacji międzyludzkich (nastawienia obronne, agresywne, wycofywanie się, izolacja, podejrzliwość, cechy antyspołeczne)
• rozpad systemu wartości i brak konstruktywnej wizji życia

Leczenie – proces zmiany

Zaprzestanie picia każdorazowo okupione jest ciężką pracą i wysiłkiem włożonym przez alkoholika. Jest to działanie będące nieustannym procesem mającym na celu modyfikację myślenia, odczuwania i zachowania. Obejmuje on:

• poszerzanie świadomości (zwiększenie dostępności informacji zewnętrznych i wewnętrznych o sobie i o problemie poprzez m.in. zdobywane wiedzy, otrzymywanie informacji zwrotnych, odkrywanie swoich mechanizmów obronnych)
• wsparcie społeczne (zwiększenie społecznej akceptacji dla zachowań stanowiących alternatywę dla zachowań problemowych poprzez różnorakie rozwiązania, które środowiska zewnętrzne zapewnia aby wspierać wysiłki osób pragnących zmienić swoje destrukcyjne zachowania)
• wzbudzenie emocji – uwolnienie emocji lub katharsis (spontaniczne lub zaplanowane doświadczenie i wyrażenie uczuć dotyczących problemu i jego rozwiązań)
• ponowna samoocena (na poziomie poznawczym i emocjonalnym pozwala doświadczyć dysonansu między zachowaniami a osobistymi wartościami, potrzebami, pragnieniami)
• zaangażowanie (dokonanie wyboru, podjęcie działania i wiara w zdolność do odniesienia sukcesu, mimo lęku związanego z poczuciem odpowiedzialności za wybór określonej alternatywy)

Prowadzona przez nas terapia stanowi pomoc w zrealizowaniu tego planu